Η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής

Η έννοια της νηστείας προϋπάρχει του χριστιανισμού.

Τη συναντάμε στην Ιουδαϊκή παράδοση σχεδόν σε όλους τους λαούς της Ανατολής στους Έλληνες και στους Ρωμαίους. Η αποχή από ορισμένες τροφές και η εγκράτεια γινόταν για λόγους εξευμενισμού των θεών ή για ηθικό εξαγνισμό.
Η Μεγάλη Σαρακοστή θεωρείται η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της χριστιανικής εκκλησίας. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα και ονομάζεται έτσι γιατί περιλαμβάνει ακριβώς σαράντα ημέρες νηστείας. Η νηστεία αυτή γίνεται σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού και αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα.

Από τον τέταρτο αιώνα που καθιερώθηκε, η νηστεία της Τεσσαρακοστής υπήρχε μεγάλη ποικιλία από τόπο σε τόπο όπως και ως προς τη διάρκεια καί τον τρόπο, με τον όποιο οι χριστιανοί τηρούσαν τη νηστεία.

Σήμερα η Ορθόδοξη εκκλησία τηρεί την αυστηρότερη νηστεία αν εξαιρέσουμε τους Κόπτες τους Αρμένιους και τους Αβησσυνούς.

Διαρκεί από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου. Εν συνεχεία αρχίζει η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδος, Από την Μεγάλη Δευτέρα ως και το Μεγάλο Σάββατο όπου είναι και το μόνο Σάββατο του έτους που, σύμφωνα με τους κανόνες της ορθόδοξης εκκλησίας, δεν τρώγεται το λάδι.
Απαγορεύεται ρητά το κρέας και το ψάρι. Το λάδι και το κρασί (όπως και ευρύτερα το αλκοόλ), επιτρέπονται μόνο Σάββατο και Κυριακή με εξαίρεση τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Εξαίρεση αποτελεί η γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου επιτρέπεται το λάδι καθώς και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου οπότε επιτρέπεται το ψάρι.

Είναι υποχρεωτική για τους πιστούς και εξαιρούνται μόνο ασθενείς ηλικιωμένοι παιδιά και άνθρωποι σε ειδικές περιστάσεις.

Στην Δυτική Εκκλησία η νηστεία συνίσταται εις την λήψη ενός μόνον γεύματος κατά την διάρκεια της ημέρας, ενώ επιτρέπεται και ένα πρόγευμα.
Η χρονική περίοδος είναι η ίδια (σαράντα μέρες) από την Καθαρά Τετάρτη μέχρι του Μεγάλου Σαββάτου και είναι υποχρεωτική για όλους τους πιστούς από 21 έως 60 ετών.
Απαγορεύεται το κρέας ενώ επιτρέπονται το γάλα, τα αυγά, το βούτυρο και τα ψάρια. Εξαιρούνται από τη νηστεία οι Κυριακές ενώ οι κατά τόπους επίσκοποι έχουν το δικαίωμα να ρυθμίσουν τις νηστείες κατά τρόπο διαφορετικό ανάλογα με την περίπτωση.

Στην Αγγλικανική εκκλησία η νηστεία τηρείται σχεδόν όπως και στην Καθολική, αλλά με μεγαλύτερη χαλαρότητα.

Οι Λουθηρανικές και οι Καλβινικές ομολογίες απορρίπτουν την νηστεία με εξαίρεση τη Μεγάλη Παρασκευή που τηρούν αποχή από το κρέας.